Fatiha Suresi
Sevgili öğrenciler, bu üniteyle ilgili çalışmalarımız sona erdiğinde;
●Fatiha suresinin mealini ve tefsirini ana hatları itibariyle kavramış,
●Bu surenin neden bu kadar önemli olduğunu, bu kadar çok tekrar edildiğini öğrenmiş olacaksınız.
Fatiha Suresiyle İlgili Temel Bilgiler
Mekke döneminde, bir bütün olarak inen ilk suredir. Nüzül sırasında 4. ya da 5.’dir. Fatiha, bir şeyi açan demektir. Kur’an’a giriş bu sûreyle gerçekleşir.
Fâtihatü’l-kitâb” tamlamasının kısaltılmışıdır.“Ümmü’l-Kitab, Salât, “es-seb‘u’l-mesânî (Hicr, 87) surenin farklı isimlerindendir.
Fatihasız namaz olmaz. (İbn Mâce, “İḳāmetü’ṣ-ṣalât”, 11)
Surede 3 temel hususun altı çizilmiştir:
Allah’ın özellikleri, Ahiret bilinci, kulun Allah’la iletişimi, O’nunla bağı.
Surenin ayet sayısının 7 olduğu konusunda ittifak vardır ancak ayetlerin nasıl bölümleneceği konusunda görüş ayrılığı söz konusudur.
Fatiha Suresi: Lütfen surenin mealini her ayete tek tek meal verene kadar dikkatlice okuyunuz, inceleyiniz.
Fatiha Suresi 1-3. Ayetler: Fatiha suresinin ayet sayısıyla ilgili tartışma, besmele konusuyla alakalıdır. Besmelenin sureye ait olup olmaması konusu tartışmalıdır. Hamd, her tür övgü demektir. Hamd-şükür farkını kavramak önemlidir. Her akıllı kişi besmelesiz işe başlarsa onun işi eksiktir” (Suyuti, ed-Dürrü’l-Mensur, I, 26)
Rabb: Bu kelime Kur’an’ın iniş sırasına göre ilk defa bu ayette geçmektedir. “Rabb” kelimesi, terbiye eden ve yetki sahibi anlamındadır ve Rabbimizin en geniş kapsamlı isimlerinden biridir. Onu tanımak açısından bu isminin içeriğini kavramak son derece önemlidir.
Âlem: denince en küçüğünden büyüğüne canlı-cansız bütün varlıklar akla gelir. Bütün varlık katmanları Kur’an’da “alemler” kelimesiyle ifade edilir.
Rahman ve Rahim isimlerinin besmelede yer almasının anlamı ve iki isim arasındaki fark. Besmelede geçen Rahman ve Rahim isimleri, surede de yer alır. “Allah, rahmeti yüz parça yapmış, bunun doksan dokuzunu kendisinde tutmuş, bir parçasını yeryüzüne indirmiştir. Bu bir parça rahmet sebebiyle yaratıklar birbirlerine merhamet ediyorlar. O kadar ki hayvanlar, yavrularına zarar verir korkusuyla ayaklarını kaldırmaktadırlar” (Müslim, Tevbe, 17,19; Buhârî, Edeb, 19).
Fatiha Suresi 4.-5. Ayetler: Allah yargı gününün tek hakimidir. Din kelimesi surede sözlük anlamında kullanılmıştır. Surenin can alıcı ayeti: “Biz ancak Sana kulluk eder, ancak senden yardım dileriz.”
Kulluk=ibadet?
“İyya” cümleye ne mana katar?
Fatiha Suresi 6-7. Ayetler: Sadece ve sadece Allah’tan yardım isteyeceğini beyan eden kulun ilk yardım isteği, dosdoğru yolda olmak/kalmaktır. Kur’an’da yol kelimesinin kullanımı. Kimin yolu dosdoğru yoldur?
“Kim Allah’a ve peygambere itaat ederse işte onlar, Allah’ın kendilerine lütuflarda bulunduğu peygamberler, sıddıklar, şehidler ve sâlih kişilerle beraberdirler; bunlar ne güzel arkadaşlardır!” (Nisa,69)
“Kendilerine gazap ettiklerinin ve gazabına uğrayanların yoluna değil!”
Sonuç: Fatiha suresi, Kur’an’ın en önemli konularının veciz bir özetidir denebilir. Kur’an’ın kilit kelimeleri de daha bu ilk sureden itibaren insanlara bildirilmiştir. Allah’ı doğru bir şekilde tanımak, kulluğun en önemli ilk adımıdır. Bu yüzden surede, en temel ve insan zihninde, hayatında en çok sorun çıkaran konulara işaret eden isimleri yer almaktadır. Onu, kendisini tanıttığı şekilde tanıyan kul O’na hamdeder, sadece O’na kulluk eder, O’ndan yardım ister. Güzel insanların izinden yürümek, gazaba uğrayanların, yolundan şaşanların yoluna sapmamak, müminin şiarıdır.
Kendimizi Deneyelim Soru 1: Aşağıdakilerden hangisi Allah’ın yarattıklarına şefkatini en kapsamlı şekilde anlatan ismidir?
A) Rabb
B) Malik
C) Rahman
D) Rahim
E) Rauf
Kendimizi Deneyelim Soru 2: Aşağıdakilerden hangisi Fatiha suresiyle ilgili yanlış bir bilgidir?
A) Tam olarak inen ilk suredir.
B) İlk inen 5 sure içinde yer alır.
C) Surenin birden çok ismi vardır.
D) Bu isimlerin tamamı alimler tarafından sureye verilmiştir.
E) Ayet sayısı konusunda ittifak vardır.
Kendimizi Deneyelim Soru 3: Aşağıdakilerden hangisi Kur’an bütünlüğü içinde “kendisine nimet verilen” gruplar içinde sayılamaz?
A) Peygamberler
B) Melekler
C) Şehitler
D) Doğru sözlüler
E) Salihler
Kendimizi Deneyelim Soru 4: Aşağıdakilerden hangisi Fatiha suresinde Ahirete imanla ilgili doğrudan bir yönlendirme taşıyan ayettir?
A) Hamd alemlerin Rabbı Allah’a aittir.
B) O Rahmandır, rahimdir.
C) Din gününün sahibidir.
D) Biz ancak sana kulluk eder ve Senden yardım dileriz.
E) Bizi dosdoğru yola sevket.
Kendimizi Deneyelim Soru 5: “İyyake na’budu ve iyyake nestaîn” ayetinin çevirisi hangi şıkta sunulmuştur?
A) Hamd alemlerin Rabbı Allah’a aittir.
B) O Rahmandır, rahimdir.
C) Din gününün sahibidir.
D) Biz ancak sana kulluk eder ve Senden yardım dileriz.
E) Bizi dosdoğru yola sevket.
